خلاصه کتاب جامعه شناسی آموزش و پرورش دکتر علاقه بند
بسم الله الرØمن الرØیم
Ùصل اول دانلود کتاب جامعه شناسی آموزش Ùˆ پرورش دکتر علاقه بند
: كليات
جامعه شناسي آموزش وپرورش: آموزش Ùˆ پرورش، پديده‌‌اي است كه آشكار يا نهان در تمام اركان Ùˆ نهادهاي اجتماعي جاي دارد Ùˆ از راه تاثيرات متقابل در كل نظام اجتماعي Ù†Ùوذ مي‌كند. Ùراگرد آموزش Ùˆ پرورش، متضمن تركيبي ازروابط وكنش‌هاي متقابل اجتماعي است. تØليل جامعه‌شناختي آن هم مي‌تواند به آموزش وپرورش رسمي كه تØت شرايط معين درآموزشگاه ها صورت مي‌گيردوهم به Ùراگردهاي تربيتي بي‌شماري كه در خانواده ومØيط زندگي به صورت منÙÙŠ اتÙاق مي‌اÙتد ناظر باشد. «به طوركلي جامعه‌شناسي آموزش Ùˆ پرورش برمطالعه روابط ميان آموزش وپرورش وجامعه، از طريق كاربرد منظم دانش، Ù…Ùاهيم، نظريه‌ها، روشها Ùˆ Ùنون جامعه‌شناسي، اطلاق مي‌شود. در تعريÙÙŠ ديگر، جامعه‌شناسي آموزش Ùˆ پرورش عبارت است از: تØليل علمي الگوها Ùˆ Ùراگردهاي اجتماعي دخيل در نظام آموزش Ùˆ پرورش(بروك اور Ùˆ اريكسون 1975).
منظور از نظام آموزش Ùˆ پرورش الگوي كلي نهادها Ùˆ سازمانهاي رسمي جامعه است كه به واسطه آن معار٠و ميراث Ùرهنگي منتقل Ùˆ پرورش Ùˆ رشد اجتماعي Ùˆ شخص اÙراد جامعه ميسر مي‌شود».
به طور Ú©Ù„ÛŒ هد٠جامعه شناسی آموزش وپرورش آن است Ú©Ù‡ پدیده آموزش وپرورش ØŒ Ù†Øوه ÛŒ تشکل وسازمان دهی وکارکردهای آن در زندگی اجتماعی مطالعه Ù…ÛŒ کند.
منابع تکمیلی براي مطالعه بيشتر :
1- سیرایت میلز؛ بینش های جامعه شناختی ؛ ترجمه دکتر عبد المعبود انصاری .
2- گی روشه ، کنش اجتماعی ، ترجمه دکتر هما زنجانی زاده .
3- قرايي مقدم،امان‌الله؛جامعه‌شناسي آموزش وپرورش،تهران، كتابخانه Ùروردين، چاپ اول مرداد 137.
4- گلشن Ùومني، Ù…Øمدرسول؛ جامعه‌شناسي آموزش Ùˆ پرورش، تهران، انتشارات شيÙته، چاپ اول 1372.
5- Ùرجاد، Ù…ØمدØسين؛ جامعه‌شناسي آموزش Ùˆ پرورش، تهران، دانشگاه تربيت معلم، چاپ
ضرورت آموزش جامعه شناختي آموزش Ùˆ پرورش: جامعه سی آموزش Ùˆ پرورش بيش از سه ربع قرن، يكي از دروس دانشگاهي رشته هاي علوم تربيتي Ùˆ اجتماعي بوده است. ولي پس از تثبيت آن به عنوان يكي از شاخه هاي تخصصي رشته جامعه شناختي Ùˆ گسترش دانش نظري Ùˆ كاربردي آن، اهميت Ùˆ ضرورت آموزش آن براي دانشجويان علوم تربيتي Ùˆ جامعه شناسي Ù…Øسوستر شده است.
Ùصل دوم خلاصه کتاب جامعه شناسی آموزش Ùˆ پرورش دکتر علاقه بند
به طور كلي، دانش جامعه شناسي آموزش Ùˆ پرورش، مي تواند براي والدين، معلمان Ùˆ كارگزاران آموزش Ùˆ پرورش، آگاهيهاي سودمندي در زمينه درك Ùˆ تشخيص مسائل تربيتي Ùˆ ØÙ„ آنها Ùراهم كند. از اين رو، آموزش آن در رشته هاي مختل٠مي تواند Ù…Ùيد باشد. مولÙان Ùˆ صاØبنظران اين رشته، دلايل مهمي براي تدريس جامعه شناسي آموزش Ùˆ پرورش به دانشجويان رشته هاي آموزش Ùˆ پرورش قايل شده اند كه به پاره اي از آنها، به Ø´Ø±Ø Ø²ÙŠØ± اشاره مي كنيم.
1- با گسترش روزاÙزون آموزش وپرورش، دانش آموزان گوناگوني ازخاستگاههاي اجتماعي مختلÙØŒ باتÙاوتهاي Ùردي، خانوادگي، طبقه اجتماعي، قومي وزباني، به آموزشگاهها سرازيرمي شوند. يكپارچه سازي آنان، درچارچوب كلاس درس Ùˆ مدرسه، مستلزم Ùهم عميق تÙاوتهاي اجتماعي آنان Ùˆ اثرات اين خصايص بر يادگيري Ùˆ پيشرÙت تØصيلي است. معلمان، مديران آموزشي، مربيان Ùˆ كارشناسان آموزش Ùˆ پرورش، براي ØÙ„ مسائل Ùˆ مشكلاتي كه اين عوامل پديد مي آوردند، به ابزارهاي Ù…Ùهومي Ùˆ مهارتهاي اجتماعي نيازدارند تا هريك درØوزه كارخود بتوانند با اثربخشي عمل كنند. جامعه شناسي آموزش Ùˆ پرورش، دانش Ùˆ معلومات لازم در اين زمينه را براي آنان ميسر مي سازد.
2- جامعه شناسي آموزش Ùˆ پرورش بينش كاملتري نسبت به مدرسه، جامعه Ùˆ دانش آموزان Ùراهم مي كند كه دروس ديگر، مثل روان شناسي تربيتي، ÙلسÙÙ‡ آموزش Ùˆ پرورش Ùˆ تاريخ آموزش Ùˆ پرورشبه تنهايي قادر نيسشتند. در واقع اين درس تعادلي در دانش رÙتاري معلم Ùˆ مربي به وجود مي آورد كه بدون آن، چنين تعادلي دشوار است.
3- امروزه،كارآموزش وتربيت، بدون تكيه برياÙته هاي علمي مربوط به تاثيرعوامل اجتماعي برامريادگيري، Ùاقد اثربخشي لازم است. آموزش جامعه شناسي آموزش Ùˆ پرورش، در جوار ساير دروس علمي، كارگزاران آموزش Ùˆ پرورش را با ياÙته هاي جديد، در زمينه اثرات عوامل گوناگون اجتماعي بر يادگيري Ùˆ پيشرÙت تØصيلي آشنا مي سازد.
4-مطالعه جامعه شناسي آموزش Ùˆ پرورش ،كارگزاران آموزش Ùˆ پرورش را، از Ù„Øاظ نگرش Ùˆ رÙتار، از قيد تنگ نظريها Ùˆ تعصبات مي رهاند؛ زيرا با وسعت بخشيدن به چشم انداز ØرÙÙ‡ اي آنها؛‌ تجربه هاي آنها را معنا دار ساخته، آنها را نسبت به تÙاوتهاي Ùرهنگي، ديني، اجتماعي، نگرشي Ùˆ رÙتاري در Ù…Øيطهاي آموزشي، Øساس مي سازد.
5- كارگزاراني كه مسئوليت خطير سياست گذاريها Ùˆ تصميم گيريهاي تربيتي را بر عهده دارند، به مدد دانش جامعه شناسي آموزش Ùˆ پرورش،‌از نيروهاي اجتماعي موثر بر آموزش Ùˆ پرورش Ùˆ طرق اثرپذيري نظام آموزش Ùˆ پرورش از آنها، آگاهي پيدا كرده، ودر انجام وظاي٠Øساس خود، مي توانند با اشرا٠بيشتري عمل كنند.
6- جامعه شناسي آموزش Ùˆ پرورش به تمام كارگزاران آموزش Ùˆ پرورش كمك مي كند كه از نقشها Ùˆ وظاي٠گوناگون موجود در ميØØ· هاي آموزشي، در ارتباط با هدÙهاي آموزش Ùˆ پرورش، تصوير درستي به دست آورده Ùˆ ضرورت ايجاد هماهنگي بين انتظارات مختل٠را درك نمايند.
7- سرانجام، دانش جامعه شناسي آموزش Ùˆ پرورش، همراه با روان شناسي تربيتي Ùˆ ÙلسÙÙ‡ آموزش Ùˆ پرورش، مي تواند در تعيين هدÙها Ùˆ خط مشي هاي آموزش Ùˆ پرورش، هدÙهاي رÙتاري Ùˆ عملي مدرسه وكلاس، مددكار باشد. همان طور كه روان شناس تربيتي به تعيين عملكرد آموزشي Ùردي مي پردازد، جامعه شناسي آموزش Ùˆ پرورش مي تواند به تعيين هدÙهاي رÙتار گروهي Ùˆ اجتماعي در برنامه هاي آموزشي كمك كند.
رويكرد هاي نظري در جامعه شناسي آموزش و پرورش:
مطالعات جامعه‌شناسي آموزش Ùˆ پرورش، در سه زمينه‌ي مهم، تمركز ياÙته‌اند:
نظام‌هاي بزرگ آموزش Ùˆ پرورش، نهادهاي آموزشي خاص Ùˆ تعامل در Ù…Øيط‌‌هاي آموزشي. ذيلاً سه رويكرد نظري مهم جامعه‌شناسي را به اختصار Ø´Ø±Ø Ù…ÙŠâ€ŒØ¯Ù‡ÙŠÙ…: رويكردهاي كاركردگرايي Ùˆ تضاد،‌ با ديدي كلان‌نگر به جامعه Ùˆ روابط اجتماعي مي‌نگرند. در صورتي كه رويكرد تعاملي با نگاهي خردنگر، روابط مقابل ميان اÙراد Ùˆ گروههاي كوچك را مطالعه مي‌كند.
1Ù€ ديدگاه كاركردگرايي: اين دو رويكرد نظري كه از آن به عنوان نظريه‌ي تواÙÙ‚ نام برده مي‌شود، نظام جامعه نهادهاي آن را، متشكل از اجزاي همبسته‌اي مي‌داند كه دو پيوند با يكديگر Ùعاليت كرده هركدام كاركرد لازم Ùˆ معيني را براي گردش كار Ùˆ بقاي كل جامعه انجام مي‌دهند. الگوي كلي روابط متقابل بين اجزاي نظام جامعه، ساختار آن را تشكيل مي‌دهد در اين ساختار، هريك از اجزاء، كاركرد يا نقش ويژه‌اي در ارتباط با ساير اجزاء Ùˆ كل نظام بر عهده دارند، پيوند Ùˆ هماهنگي ميان اجزا، يگانگي Ùˆ يكپارچگي نظام را به وجود مي آورد. علي‌رغم تغييراتي كه در اجزا Ùˆ نهادهاي اجتماعي اتÙاق مي‌اÙتد. همواره در آن تعادلي برقرار مي‌شود كه ثبات Ùˆ پايداري نظام را تضمين مي‌كند وسرانجام تواÙÙ‚ در ظام ازطريق جامعه‌پذيري والقاي ارزش‌هاي اساسي به اعضاء، Øاصل میگردد.
تØليل نظام آموزش وپرورش از ديدگاه كاركردگرايي: از اين ديدگاه، نظام آموزشي به عنوان بخش لاينÙكي ازكل نظام جامعه تلقي مي‌شود كه كاركردهايي نظيرانتقال Ùرهنگ وجامعه‌پذيري را،براي ØÙظ نظام اجتماعي جامعه، انجام مي‌دهد.جامعه‌شناساني كه به شيوه‌ي كاركردي، آموزش Ùˆ پرورش را مطالعه مي‌كند غالباً‌ آن را به عنوان نهاد اجتماعي Ùˆ از Ù„Øاظ ساختار وكاركردهاي سازماني، نقش‌ها Ùˆ Ùعاليت‌هاي سازمان‌ها Ùˆ تØقق اهدا٠ومقاصد آن مدنظرقرار مي‌دهند. منتقدان اين روش بر آن‌ها كه رويكرد كاركردي، آرمان‌ها، ارزش‌ها، علايق Ùˆ انتظارات گروههاي مختل٠و متضاد جامعه را، در ارتباط با هدÙ‌ها وبرنامه‌هاي نظام آموزشي ناديده مي‌گيرد. انتقاد ديگر، دشواري تØليل كنش‌هاي متقابل وپويائيهاي موجود درمØيط‌‌هاي آموزشي Ù€ نظيرروابط مقابل ميان دانش‌آموزان Ùˆ معلمان Ù€ از اين ديدگاه است. اÙزون بر آن، اين رويكرد با Ù…Øتواي Ùراگرد آموزش Ùˆ پرورش كاري ندارد. علي‌رغم اين نگرش، اÙراد در ساختار نظام آموزشي، Ùقط ايÙاگر نقش يا كاركرد به شمار نمي‌روند بلكه نقش Ùˆ كاركرد خود را مي‌آÙرينند Ùˆ تغيير مي‌دهند. سرانجام اين نظريه به صورت ضمني Ùرض مي‌كند كه تغيير در نظام، تدريجي Ùˆ آگاهانه بوده، تعادل آن را بر هم نمي‌زند كه اين امر به ÙˆØ¶ÙˆØ Ø¯Ø± همه موقعيت‌هاي اجتماعي صØت ندارد. 2- ديدگاه ستيزيا تضاد: درØالي كه نظريه تواÙقي بر يگانگي وثبات تكيه دارد ديدگاه تضادي برماهيت اجبارتاكيدمي ورزد.اين نظريه برآن است وجود گروههاي ذينÙع ورقابت جوهمواره جامعه رادرمعرض كشمكش قرارميدهد صاØبنظران اين ديدگاه آموزش وپرورش را به منزله ÙŠ نوعي ابزار دردست نظام سرمايه داري تلقي ميكنند
3- نظريه تعامل گرا : دو نظريه تعامل گرا كه در قلمرو آموزش وپرورش سودمند است
يكي نظريه برچسب وديگري نظريه ي مبادله مي باشد .
طبق نظريه برچسب اگر به كودكي به كرات Ú¯Ùته شود كودن است او اين موضوع را به كنوان وجهي از خود انگاري خود مي پذيرد وبراساس آن عمل ميكند .
طبق نظره ÙŠ مبادله كنش هاي متقابل ما متضمن دادوستد است يعني كنش هاي متقابل، اÙراد وگروه ها رابه الزامات وتعهداتي مقيد مي سازد استÙاده از اين نظريه ها در آموزش وپرورش باعث تسهيل در Ùهم پويايي Ù…Øيط هاي آموزشي مي گردد .
رويكرد هاي ياد شده وقتي در كنار هم وبه شكل تركيبي مورد استÙاده قرار گيرند مي توانند درك وسيع تري هم درمورد ساختارهاي نظام تعليم وتربيت وهم درمورد تعامل گروه ها در Ù…Øيط هاي آموزشي مدد ميرسانند.
اصول جامعه شناسي آموزش و پرورش
روشهاي مطالعه Ùˆ Ù…Øتواي دروس جامعه شناسي آموزش Ùˆ پرورش به عنوان يك رشته دانشگاهي،بسيارمتغيراست وبا رويكردهاي متÙاوتي در دانشگاهها آموزش داده مي شود.ازاين رو،براي جلوگيري ازسردرگمي اعمال Ù…Øدويتهاي برپايه اصول زير،لازم بنظرميرسد(پريكارد Ùˆ باكستون، 1973)Ø›
1- اولين اصل Øاكم بر مطالعه جامعه شناختي آموزش Ùˆ پرورش ØŒ اين است كه دانش Ùˆ معرÙت مربوط به روش شناسي عملي به دست مي آيد. بدين منظور، بايد از روشهاي عيني تØقيق استÙاده شود.
2- دانش يا مهارتهايي كه به دست مي ايد يا آموزش داده مي شود، بايد برÙراگردهاي آموزشي وپرورشي جامعه متمركزباشد. اين رشته، به آموزش وپرورش دروسيعترين معناي آن علاقه مند است؛ يعني،علاوه برآموزش وپروش مدرسه اي،Ùرهنگ پذيري Ùˆ جامعه پذيري درموقعيتهاي اجتماعي را، به طوركلي، درمركز توجه خود قرارمي دهد.
3- سومين اصلي كه گستره جامعه شناسي آموزش Ùˆ پرورش را مشخص مي كند، نوعي واØدهاي جمعيتي مناسب براي مطالعه است كه منظور از آن، اÙراد Ùˆ گروههاي است كه در Ùراگرد آموزش Ùˆ پروش به Ù†Øوي شركت يا دخالت داشته، بر آن تاثير مي گذارند؛ از جمله، دانش آموزان، معلمان، خانواده ها ØŒ مديران، اعضاي شوراهاي مدرسه، مردم Ù…ØÙ„ØŒ صاØبنظران Ùˆ كارگزاران آموزش Ùˆ پرورش.
4- چهارمين عامل مشخص كننده Øيطه مطالعاتي اين رشته، ويژگيهاي روابط اجتماعي ميان اÙراد Ùˆ گروههاي است كه مورد مطالعه قرار مي گيرند. مثل روابط گروه همالان، كشمكشهاي ميان معلمان Ùˆ مديران، ادراكات از نقظ Ùˆ وظاي٠در ميØØ· آموزشي Ùˆ... مطالعه اين روابط بايد درچارچوب نظريه ها Ùˆ با استÙاده از روشهاي عيني صورت گيرد.
منبع:
خلاصه کتاب جامعه شناسی آموزش و پرورش دکتر علاقه بند